کد مطلب:24610 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:15

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

چگونه مي توان گناهان صغيره را از گناهان كبيره تشخيص داد؟

سرچشمه تقسيم گناهان به صغيره و كبيره در حقيقت آيات قرآن مجيد است. يكي از اين آيات چنين است: «اِنْ تَجْتَنِبُوا كَباِئَر ماتُنْهَؤنَ عَنْهُ نُكَفرِّعَنْكُمْ سَيئاتِكُم; اگر از گناهان كبيره بپرهيزيد، از گناهان كوچك شما در مي گذريم»(1).
اكنون بايد ديد كه ميزان كوچك و بزرگ بودن گناه چيست؟ در نظر فقيهان هر گناه(كبيره يا صغيره) از آنجا كه مخالفت با فرمان خداوند است به خودي خود گناهي بزرگ است. مقياس كوچك و بزرگ بودن گناه اين نيست كه آن را نسبت به ساحت مقدّس خداوند بسنجيم; زيرا براساس اين سنجش همه گناهان، كبيره است. اين تقسيم نظر به سنجش يك دسته از گناهان با دسته ديگر است. در اين سنجش عموم گناهان دو دسته اند:
1. گناهان كبيره.
2. گناهان صغيره.
راه هاي بسياري براي شناسايي اين دو قسم گناه هست. معروف ترين راه شناسايي در ميان دانشمندان اين است كه هر گناهي كه در برابر ارتكاب آن وعده عذاب در قرآن و روايات داده شده است گناه كبيره است; مانند قتل نفس كه قرآن درباره آن چنين مي فرمايد: «وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤمِناً مَتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فيها; هر كس مسلماني را عمداً بكشد، سزاي او دوزخ است و همواره در آنجا خواهد بود»(2).
برخي دانشمندان قيد ديگري افزوده اند و مي گويند گناه كبيره، گناهي است كه براي
ـــــــــــــــــــــ
1 - سوره نساء، آيه 31.
2 - سوره نساء، آيه 93.

ـ11ـ
ارتكاب آن وعده عذاب داده شود و يا لااقل اكيداً از آن نهي شده باشد، چه بسا گناهاني كه در قرآن در برابر ارتكاب آن وعده عذاب داده نشده، امّا به طور اكيد و يا با نهي هاي مكرّر از ارتكاب آن پرهيز داده شده است; مثلا هرگاه فرض كنيم كه درباره ربا فقط اين آيه نازل مي شد به تنهايي نشانگر كبيره بودن گناه رباخواري بود: «فأذَنُوا بِحَرب مَنِ اللهِ; پس رباخواران به خداوند اعلان جنگ بدهند»(1). بنابراين بزرگ و كوچك بودن گناهان، نسبي نيست، بلكه هر يك مرزي جداگانه دارد و يك گناه هرگز نمي تواند صغيره و كبيره باشد; زيرا - چنانكه گفتيم - اگر در برابر ارتكاب گناه وعده عذاب داده شده باشد و يا از آن نهي اكيد شده باشد، گناه كبيره است و در غير اين صورت صغيره است.
بعضي معتقدند صغيره و كبيره بودن گناه نسبي است، يعني يك گناه نسبت به گناهان ديگر ممكن است كبيره يا صغيره باشد; مثلا «سرقت» كه گناه كبيره است، نسبت به «قتل عمد» صغيره محسوب مي شود. به دليل نسبي بودن گناهان صغيره و كبيره، تمام گناهان قابل بخشش است; زيرا قرآن مي فرمايد: «اِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائرَ ماتُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفّرْعَنْكُمْ سَيّئاتِكُمْ; اگر از گناهان بزرگ اجتناب كنيد، از گناهان كوچك شما مي گذريم»(2)، بنابراين هر گناه، اگر از بزرگ تر از آن پرهيز شود، بخشيده خواهد شد، مگر «شرك» كه گناهي بزرگتر از آن نيست.
پس هر كس كه خدا را داراي شريك نداند، تمام گناهانش بخشيده خواهد شد. از پاسخ پرسش قبل روشن شد كه تقسيم گناهان به صغيره و كبيره تقسيم واقعي است، نه نسيي. نتيجه آيه فوق نيز اين است كه هرگاه مسلمانان از گناهان كبيره بپرهيزند، گناهان ديگر كه «سيّات» يا «صغائر» ناميده شده اند، بخشيده خواهد شد. اين دو دسته
ـــــــــــــــــــــ
1 - سوره بقره، آيه 279.
2 - سوره نساء، آيه 31.

ـ12ـ
گناهان، مختلف اند و هيچ يك در رديف ديگري قرار نمي گيرد، بنابراين اجتناب از گناهان كبيره فقط موجب بخشيده شدن گناهان صغيره مي شود نه گناهان كبيره. ضمناً بايد توجّه داشت كه گناهان صغيره با تكرار، كبيره خواهند شد.

( بخش پاسخ به سؤالات )


ـ13ـ